Yalçıner&Erol Hukuk ve Danışmanlık Bürosu olarak isim değiştirme davalarına yönelik olarak karşılaştığımız soruların başında, "Dava açmadan soyisim değiştirmek mümkün mü?, Soyismimi değiştirmek istiyorum dava açmadan değiştirebilir miyim?, Soyisim değiştirmek için dava açmak şart mı?, Nüfus Müdürlüklerine başvuru yaparak soyismimi değiştiremez miyim?" gibi sorular gelmektedir. Bu yazımızda tarafımıza yöneltilen bu minvaldeki soruları yanıtlamayı ve hangi hallerde Nüfus Müdürlüğüne başvuru yapılarak isim ve soyisim değişikliği yapılabileceği hakkında bilgi vereceğiz.
DAVA AÇMADAN SOYİSİM DEĞİŞTİRMEK MÜMKÜN MÜ?
TMK Madde 27- Adın değiştirilmesi, ancak haklı sebeplere dayanılarak hâkimden istenebilir.
Adın değiştirildiği nüfus siciline kayıt ve ilân olunur.
Ad değişmekle kişisel durum değişmez.
Adın değiştirilmesinden zarar gören kimse, bunu öğrendiği günden başlayarak bir yıl içinde değiştirme kararının kaldırılmasını dava edebilir. "
Türk Medeni Kanunu'nun 27. maddesinden de açıkça anlaşılacağı üzere isim değişikliği için:
-Mahkeme kararı yani görevli ve yetkili mahkemede isim değiştirme davası açılması
-Haklı bir sebebin varlığı,
-Mahkeme tarafından yapılacak yargılama sırasında haklı sebebin varlığının yasal delillerle ispatı gerekmektedir.
Kişinin ismini ve soyisminin mahkeme kararı olmaksızın değiştirilemeyeceğine ilişkin prensip, Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun 35. maddesi ile de tekrar edilmiş ve kesinleşmiş mahkeme kararı olmadıkça nüfus kütüklerindeki hiçbir kaydın düzeltilemeyeceği ve kayıtların anlamını ve taşıdığı bilgileri değiştirici nitelikteki şerhlerin konulamayacağı açıkça düzenlenmiştir.
Ancak 19.10.2017 tarih ve 7039 Sayılı Kanun ile Nüfus Hizmetleri Kanunu'nda önemli değişiklikler yapılmış ve kanunda sayılan durumların varlığı halinde, kişilerin isim ve soyisimlerinin mahkeme kararına ihtiyaç duyulmaksızın idare tarafından değiştirilebileceği öngörülmüştür.
İlgili düzenlemeyi içeren ve 19.10.2017 tarih ve 7039 Sayılı Kanun'un 26. maddesi ile Nüfus Hizmetleri Kanunu'na eklenen Geçici 8. madde hükmü aşağıdaki gibidir:
"Kişinin iki yıl içerisinde yerleşim yerinin bulunduğu nüfus müdürlüğüne yazılı olarak başvurması kaydıyla; 21/6/1934 tarihli ve 2525 sayılı Soyadı Kanununun 3 üncü maddesine aykırı soyadları ile yazım ve imla hatası veya düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklanan anlam değişiklikleri bulunan ad ve soyadları, mahkeme kararı aranmaksızın, il veya ilçe idare kurulunun vereceği kararla bir defaya mahsus olmak üzere değiştirilebilir. İl ve ilçe idare kurullarının vereceği karar kesindir. Soyadı değiştirilen erkek ise kendisi ile birlikte varsa karısının ve müracaat tarihinde ergin olmayan çocuklarının da soyadları düzeltilir. Soyadı değiştirilen kadın ise kendisi ile birlikte ergin olmayan evlilik dışı çocukları varsa onların da soyadları düzeltilir."
Madde metninden de açıkça anlaşılacağı üzere 19.10.2017 tarih ve 7039 Sayılı Kanun'un 26. maddesi ile Nüfus Hizmetleri Kanunu'na eklenen Geçici 8. madde kapsamında idare tarafından isim ve soyisimde değişiklik yapılması sadece belli hallerde mümkündür.
NÜFUS HİZMETLERİ KANUNU'NUN GEÇİCİ 8. MADDE HÜKMÜ KAPSAMINDA İSİM VE SOYİSİMDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINI HAKLI KILAN NEDENLER:
19.10.2017 tarih ve 7039 Sayılı Kanun'un 26. maddesi ile Nüfus Hizmetleri Kanunu'na eklenen Geçici 8. madde kapsamında idare tarafından isim ve soyisimde değişiklik yapılması sadece belli hallerde mümkündür.
1-SOYADI KANUNUNA AYKIRILIK:
Kişinin soyisminin, 21.06.1934 tarihli ve 2525 sayılı Soyadı Kanunu'nun 3. maddesine aykırılık teşkil etmemesi gerekmektedir. Bahse konu maddeye göre; " rütbe , memuriyet, aşiret, yabancı ırk ve millet isimleri soyadı olarak kullanılamayacağı gibi, umumi edeplere uygun olmayan, iğrenç ve gülünç soyadlarının" kullanılması da mümkün değildir.
2-YAZIM YANLIŞLIĞI, İMLA HATASI VE DÜZELTME İŞARETİ EKSİKLİĞİ:
Kişinin ad ve soyadında yazım veya imla hatasının bulunması veya düzeltme işareti kullanılmamasından kaynaklanan bir anlam değişikliğinin var olması halinde isim değişikliği için idareye başvuru yapılması mümkündür.
3-ÖZEL NEDENLER:
a)Kapalı kayıt ile açık kayıt arasındaki farklılık ve kişinin açık kaydı tescil edilen ad ya da soyadını tercih etmesi.
b)Dayanak belgesi ile aile kütüğü arasındaki farklılık ve kişinin hatalı yazılmış olan ad ya da soyadını tercih etmesi.
c)Kişinin dayanak belgesinde ve aile kütüğündeki ad ya da soyadında harf eksikliği bulunması.
d)Kişinin dayanak belgesinde ve aile kütüğündeki ad ya da soyadında noktalama işareti eksikliği bulunması.
e) Dayanak belgesinde ve aile kütüğünde yer alan ad ya da soyadlarının yazılışına ilişkin diğer taiepler.
İSİM DEĞİŞİKLİĞİ İÇİN İDAREYE BAŞVURU ŞARTLARI NELERDİR ?
BAŞVURU SÜRESİ:
Yukarıda belirttiğimiz nedenlerin birinin varlığı halinde isim veya soyisminde değişiklik yapmak isteyen kişilerin 06.12.2022 tarihinde mesai saati bitimine kadar başvurularını yapmış olmaları gerekmektedir. Bu tarihten sonra yapılacak olan başvurular işleme alınmayacaktır.
BAŞVURUNUN YAPILACAĞI MAKAM:
Yukarıda belirttiğimiz nedenlerin birinin varlığı halinde isim veya soyisminde değişiklik yapmak isteyen kişilerin yerleşim yerlerinin bulunduğu yer nüfus müdürlüğüne başvuruda bulunmaları gerekmektedir.
BAŞVURU ŞEKLİ:
Yukarıda belirttiğimiz nedenlerin birinin varlığı halinde isim veya soyisminde değişiklik yapmak isteyen kişilerin başvurularını başvuru nedenlerini detaylı olarak izah ettikleri YAZILI bir dilekçe ile yapmaları gerekmektedir. Başvuru dilekçesinde haklı nedenin doğru şekilde izah edilmesi ve açıklanması önem arz etmektedir.
Zira sayılan sebeplere dayalı olarak isim değişikliği için nüfus müdürlüklerine yapılacak olan başvuru bir kereye mahsus yapılabilen bir başvuru olup başvurunun reddi halinde aynı sebebe dayalı olarak tekrar başvuru yapılması mümkün değildir. Ancak başvurunun reddi halinde bu kararın iptali için idari yargıda iptal davası açmak ve ya genel mahkemelerde isim değiştirme davası açmak mümkündür.
Yerleşim yeri yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının isim ve soyisim değişikliğine ilişkin başvuruları ise dış temsilcilikler vasıtasıyla alınmaktadır.
KİMLER BAŞVURUDA BULUNABİLİR:
İsim ve soyisim değişikliğine ilişkin başvurunun bizzat ilgili kişi tarafından yapılması gerekmektedir. Ayrıca belirtmemiz gerekir ki bu konuda vekaletname ile özel olarak yetkilendirilen vekilinde başvuruda bulunması mümkündür.
DÜZELTME KARARININ ALINMASI VE NÜFUS KAYITLARINA İŞLENMESİ:
Nüfus müdürlüklerine intikal eden isim ve soyisim değişikliği taleplerini içeren dilekçeler kayıt altına alınarak talepte bulunanların adı, soyadı, talep konusu, başvuru tarihi ile evrak kayıt numarasının yer aldığı bir liste ve nüfus kayıt örnekleri il veya ilçe idare kurullarına telim edilmektedir.
İl veya ilçe idare kurulları tarafından gerekli araştırmalar yapılarak başvurular değerlendirilmektedir. İl veya ilçe idare kurulları tarafından verilen tek veya toplu kararlara göre başvuru sahiplerinin isim veya soyisimlerinde gerekli düzeltmeler nüfus müdürlükleri tarafından yapılacaktır.
Yazımızda da detaylı olarak izah ettiğimiz üzere, her türlü isim veya soyisim değiştirme veyahut isim ekletme talebinin Nüfus Müdürlüklerine başvuru yapılacak neticelenmesi mümkün değildir. 19.10.2017 tarih ve 7039 Sayılı Kanun'un 26. maddesi ile Nüfus Hizmetleri Kanunu'na eklenen Geçici 8. madde kapsamında idare tarafından isim ve soyisimde değişiklik yapılması sadece belli hallerde mümkündür.